Archiwa: Ukraina - Strona 48 z 84

Szczekanie

Spieszmy się poznawać rosyjskie straszaki, tak szybko się zmieniają. Jeszcze w piątek mowa była o rozlaniu Dniepru i skumulowanej katastrofie powodziowo-energetycznej. W niedzielę na tapet trafiła „brudna bomba” – ładunek, którego celem jest rozsianie substancji radioaktywnych, zainicjowane eksplozją klasycznego materiału wybuchowego. Tak jak w przypadku zapory, tak i tu miałby to być skutek działań samych Ukraińców, którzy następnie zwaliliby winę na rosjan. Oczywiście byłoby na odwrót, niemniej Moskwa – w swojej ocenie – zyskałaby pretekst do oskarżeń Ukrainy o działalność terrorystyczną. A kto zechciałby pomagać terrorystom? Podobnie jak z tamą w Kachowce, skutki wybuchu „brudnej bomby” dałoby się też wykorzystać w czysto militarny sposób. Tak jak wielka woda na jakiś czas powstrzymałaby presję ukraińskich wojsk na południu, tak eksplozja „wyłączyłaby z użycia” wybrany na jej miejsce teren. A raczej nie byłoby to oddalone od strefy walk miasto (rosjanie nie są aż tak nierozsądni, by prowokować adekwatną ukraińską zemstę), a odcinek frontu, na którym wybitnie nie wiedzie się armii Surowikina.

Tyle że owa „brudna bomba” została rozbrojona zanim jeszcze jej użyto. Niedzielne telefony ministra szojgu, „zaniepokojonego ukraińskimi planami”, do swych odpowiedników na Zachodzie, spotkały się z właściwą rekcją. „Ty nam tu siergiej kitu nie wciskaj, bo my dobrze wiemy, że Ukraińcom takie rzeczy nie w głowie. A jeśli wy coś wykombinujecie, to naprawdę pożałujecie…” – tak mniej więcej brzmiały słowa, jakie usłyszał szef rosyjskiego MON (ubrane toto w język dyplomacji można przeczytać we wspólnym komunikacie szefów resortów obrony USA, Wielkiej Brytanii i Francji). Idę o zakład, że „brudna bomba” zejdzie za chwilę na odległy plan. Tak jak zeszła Kachowka, a wcześniej taktyczna broń jądrowa. Zauważyliście, że kremliny zarzuciły już narrację dotyczącą gróźb użycia atomówek? Jeszcze kilkanaście dni temu – wprost czy naokoło – bombardowano zachodnie opinie publiczne dzikimi scenariuszami jądrowej eskalacji. „rosja ma głowice…”, przypominali mniej lub bardziej „zatroskani”, co widać było także w naszym medialnym dyskursie. I co? I jak ręką uciął. Temat przepadł, choć w tym samym czasie NATO przeprowadziło spektakularne ćwiczenia z zakresu reagowania na jądrowe zagrożenia. B-52 hulały nad Europą, a Moskwa siedziała jak mysz pod miotłą. A mogłaby – wzorem dawnych zachowań – poprężyć muskuły. Tylko z czym do ludu? „Użyjecie w Ukrainie taktycznej broni jądrowej, zniszczymy wam armię ekspedycyjną i zatopimy flotę czarnomorską. Chętni?” – zapytano rosjan bez żadnego owijania w bawełnę.

I właśnie tak to działa. Język siły jest jedynym, jaki rozumieją w Moskwie. Gdy stoją za nim realne atuty – jak miażdżąca technologiczna przewaga NATO – ruskim pozostaje „szczekać dla kurażu”. By samych siebie, i domowników przekonać, jacy to jesteśmy groźni. A karawana i tak idzie dalej.

—–

A jeśli chcesz mnie wesprzeć w dalszym pisaniu, także książki:

Terminacja

Żeby Wam nie umknęło – dziś nad ranem zaczął się dziewiąty miesiąc trzydniowej operacji specjalnej geniusza geopolityki władimira putina. Pan Arnold ze zdjęcia u dołu – szerzej znany jako Terminator – dobrze wie, jak to się skończy…

A propos terminatorów – te ruskie, ciężkie bojowe wozy wsparcia, okazały się kompletnie nieprzydatne na współczesnym polu walki. Po kilkunastu dniach używania na froncie, cichcem wycofano je do rosji. A miały być niczym T-1000 z „Dnia sądu” – niemal niezniszczalne i do bólu skuteczne. Jak wszystkie inne „anałogi w miru niet”.

I jak cała rosyjska armia, po ośmiu miesiącach orki mniejsza o 120 tys. trupów, rannych, zaginionych i wziętych do niewoli – dwie trzecie tego, co pierwotnie posłano do akcji. Miała być denazyfikacja i jest denazyfikacja. Cytując Sarah Connor: „You’re terminated, fucker”…

Na zdjęciu czołowym filmowa Sarah Connor w bardzo a propos sytuacji…/fot. materiały dystrybutora

A jeśli chcesz mnie wesprzeć w dalszym pisaniu, także książki:

Pi-ar

Zrobiłem dziś mały przegląd materiałów filmowych poświęconych wojnie w Ukrainie, prezentowanych w rosyjskich mediach. Reportaży z pierwszej linii czy szerzej, z rejonu „wojskowej operacji specjalnej”; nie interesowały mnie studyjne, publicystyczne debaty. Od tych z lutego, po relacje z ostatnich kilku dni. Pierwsza refleksja to uderzające podobieństwo do nazistowskiej propagandy z lat 1939-45, konkretnie zaś do specyficznej dynamiki i logiki przekazu.

Niemieckie kroniki z pierwszych lat wojny przesiąknięte były triumfalizmem, skupiały się na podkreślaniu skali i szybkości kolejnych zwycięstw. Antycypowały następne, zwykle z pogardą opisując możliwości i cechy przeciwników. Gdy wojna weszła w niekorzystną fazę, coraz więcej było fałszu, którego nie dało się zweryfikować – patrząc z perspektywy odbiorcy – rzeczy bowiem działy się gdzieś daleko na wschodzie. Stopniowej redefinicji uległo pojęcie sukcesu – od jesieni 1943 roku zaczęły zań uchodzić nie zwycięskie bitwy, a udane odwroty, owe słynne „skracanie linii frontu” i zajmowanie „dogodniejszych pozycji”. Przy jednoczesnym – a jakże – zadawaniu nieprzyjacielowi poważnych strat. W 1945 roku – mimo natrętnej promocji cudownych broni i stojącej za nim „nieuchronnej” odmianie losu – dominował przekaz pesymistyczny, choć podkreślający determinację i bezkompromisowość „obrońców Rzeszy”. Reportaż z kwietnia 1945 roku, dotyczący „ostatniej naturalnej przeszkody na drodze do Berlina” – linii obronnych na wzgórzach Seelow – do rangi niebotycznej cnoty podnosi wolę walki żołnierzy Volkssturmu, budując przy tym przekonanie o ich niezłomności. Dobrze zbudowany, jasnowłosy i uśmiechnięty heros z kronik z początków wojny zastąpiony został wizerunkiem chłopca – wątłego, za to o hardym spojrzeniu. „On zrobi wszystko, by nie przepuścić sowieckich hord”, mówi narrator, zaznaczając, że pomocne będą tu fortyfikacje i przeszkody terenowe.

W neosowieckiej propagandzie widzimy niemal dokładnie to samo. Od hurraoptymistycznych materiałów z początków inwazji, na przykład spod Kijowa (który zaraz będzie wzięty przez „naszych chłopców z pancernych czołówek”), przez nieco mniej radosne doniesienia z wiosny i lata z Donbasu („idziemy niczym walec, nie tak szybko, ale konsekwentnie”), po ponure relacje z ewakuacji Chersonia czy śmieszno-żałosne raporty z budowy tak zwanej linii Wagnera. Ta linia to umocnienia stawiane w obwodzie ługańskim, wzdłuż dawnej „granicy” między Ukrainą a Ługańską Republiką Ludową. „Ukraińcy tędy nie przejdą”, słyszymy. Przejdą czy nie, to się okaże; sposób wykonania zapór przeciwczołgowych, stawianych „na odpierdol” (betonowe wilcze zęby rozkłada się na ziemi bez zakotwiczenia), daje niemal pewność, że ukraińscy saperzy nie napracują się za bardzo. Mniejsza jednak o technikalia – przyjrzyjmy się samej naturze przekazu. W ciągu ośmiu miesięcy ewoluuje on od „za trzy dni Kijów nasz” do „ale ługańskiej republiki to Ukraińcom zająć nie pozwolimy!”.

Długo nie przykładałem należytej uwagi kwestiom promocji, marketingu, PR-u; jak zwał, tak zwał. Zwłaszcza na poziomie instytucji państwowych wydawało mi się to marnowaniem środków finansowych. Z czasem przyszło zrozumienie, że dobre kampanie propagandowe mogą przynieść wymierne skutki. Spójrzmy bowiem na armię rosyjską. Od kilkunastu lat Kreml nie ustawał w wysiłkach, by przekonać świat, że wojsko ma coraz lepsze, coraz silniejsze, coraz bardziej niebezpieczne. To te rzekome militarne możliwości pozwalały rosji – ekonomicznemu karłowi – zachować status mocarstwa. Dziś wiemy, że było to wielopiętrowe kłamstwo, co nie zmienia faktu, że przez lata skuteczne. I ta skuteczność każe widzieć w „silnej rosji” marketingowy majstersztyk.

Lecz widzimy też porażkę tej kampanii. Chciał putin – szybką, zwycięską operacją w Ukrainie – ugruntować wizerunek „niepokonanej armii” (a więc i mocarstwa). Dziś nawet u siebie, w swojej propagandzie, nie jest w stanie tego „przepchnąć”. A w społecznej wyobraźni ludzi Zachodu (i nie tylko) wyrysował obraz rosyjskiego żołnierza źle dowodzonego, źle wyposażonego, fatalnie zmotywowanego, pijanego i brutalnego wobec cywilów. Chciał „Saszy Zdobywcy”, ma „Wowę Złodzieja Pralek”.

—–

Nz. Rosyjski wóz bojowy, dobrze ilustrujący kondycję Z-amii/fot. Sztab Generalny Sił Zbrojnych Ukrainy

A jeśli chcesz mnie wesprzeć w dalszym pisaniu, także książki:

Tama

Ppłk Borys Epow, wykładowca w akademii kształcącej saperów, mało nie przypłacił życiem realizacji rozkazu Józefa Stalina. Sowiecki wódz zlecił mu misję wysadzenia w powietrze tamy na Dnieprze, będącej częścią Hydroelektrowni Dnieproges w Zaporożu. Oficer zadanie wykonał wieczorem 18 sierpnia 1941 roku, po czym trafił w łapy kontrwywiadu, tak zwanego SMERSZ-u. Stalinowski rozkaz był tak tajny, że nawet najwyżsi rangą miejscowi przedstawiciele NKWD nie mieli o nim pojęcia. Wiedzieli, że Epow ma tamę przygotować do wysadzenia, czego zresztą ukryć się nie dało, bo do tego celu użyto 20 ton amonalu, kruszącego materiału wybuchowego stosowanego do wypełniania amunicji morskiej. Ale co innego „zabezpieczenie” obiektu, a co innego kompletna destrukcja jednej ze sztandarowych budowli pierwszej sowieckiej pięciolatki.

No więc przeszedł Epow mało subtelne przesłuchanie, podczas którego traktowano go jak zdrajcę, usiłując wyciągnąć informacje na temat zleceniodawców sabotażu. „Obróbka” trwała kilka godzin, a zakończył ją telefon z samego Kremla. Pułkownika przeproszono i odesłano samolotem do Moskwy. Na front już nie trafił, do końca „wielkiej wojny ojczyźnianej” pracował w biurze konstrukcyjnym, gdzie projektował nowe rodzaje min. Zaraz po wojnie uhonorowany Nagrodą Stalinowską, zmarł w godnym wieku 91 lat, w 1991 roku.

Czy żałował skutków wysadzenia tamy? Nie wiemy. Jakkolwiek wydarzenie było spektakularne, aż do rozpadu ZSRR nie wspominano o nim zbyt często. „W rezultacie wybuchu z korpusu zapory wyrwane zostało około 100 metrów z jej 600-metrowej długości”, czytamy w „Autobiografii” Epowa. Wybuch miał rozlać rzekę i utrudnić wojskom niemieckim przeprawę na lewy brzeg. I choć wywołał apokaliptyczną powódź w regionie, hitlerowcom specjalnie nie zaszkodził. Zginęło tysiąc pięciuset żołnierzy Wehrmachtu i ponad 100 tys. sowieckich cywilów. Front, w zależności od odcinka, zatrzymał się na kilka godzin do kilku dni. Marny zysk, potworne straty.

Dlaczego o tym wspominam? Ano znów pojawia się pomysł wykorzystania Dniepru jako broni masowego rażenia. rosjanie wprost mówią o ryzyku zerwania tamy, twierdząc przy tym, że oni to nie, ale Ukraińcy są gotowi do takiego sabotażu. Tyle że to rosjanie założyli ładunki i kontrolują teren…

U części odbiorców w Polsce panuje mylne przekonanie, że idzie o tamę w Zaporożu, odbudowaną na przełomie lat 40. i 50. Nie, chodzi o zaporę w Nowej Kachowce, bliżej ujścia rzeki, w sąsiedztwie Chersonia.

O Nowej Kachowce mówi się, zwracając uwagę na dziwne ruchy rosyjskiego wojska. Od kilku dni bowiem trwa ewakuacja ludności cywilnej Chersonia, najbardziej narażonego na efekt wielkiej fali. Troszczenie się o cywilów to zachowanie niepasujące do modus operandi rosyjskiej armii, zwłaszcza że wywożeni są nie tylko kolaboranci i ich rodziny, ale także obywatele Ukrainy, którzy w żaden sposób nie wspierali działań okupantów. Kwestie wizerunkowe (pozwalające widzieć rosję jako stronę prowadzącą działania zbrojne w sposób humanitarny), nie mają dla Moskwy większego znaczenia – ewentualne utopienie dziesiątek tysięcy ludzi mieściłoby się w logice postępowania rosyjskich wojskowych. Może zatem chodzić o wyludnienie Chersonia z przyczyn czysto pragmatycznych – by odciąć partyzantkę miejską od naturalnego zaplecza. Wywózka „wyekstraktuje” bojowników, będą bowiem jedynymi, którzy zostaną w mieście. Tym samym w jakiejś mierze – nie podejmę się oceny, na ile istotnej – pokrzyżuje szyki Ukraińcom, dla których odbicie Chersonia to wspólna operacja sił regularnych, atakujących „od czoła”, i partyzantki działającej na tyłach rosjan.

W tym ujęciu scenariusz wielkiej wody jest jedynie straszakiem – wobec cywilów, by nie sprzeciwiali się wywózce, oraz armii ukraińskiej na zasadzie „zintensyfikujcie działania, to was potopimy”. To element gry na czas, która ma pozwolić rosjanom lepiej przygotować się do obrony resztek zdobyczy w obwodzie chersońskim i samego miasta – jedynego obwodowego, które udało się okupantom zająć – którego z przyczyn prestiżowych utracić nie mogą.

Ale władze Ukrainy wskazują na jeszcze inne motywacje raszystów. Zniszczenie tamy to cios w zaplecze energetyczne kraju. rosjanie od kilkunastu dni systematycznie atakują elektrownie i inne elementy krytycznej infrastruktury – by złamać Ukraińców brakiem prądu, gazu i ogrzewania. Jednocześnie ponoszą na froncie porażki i wiedzą, że nie będą w stanie utrzymać pozycji w obwodach zaporoskim i chersońskim. Zamierzają zatem wytrzebić elektrownię zgodnie z taktyką spalonej ziemi. Liczą przy tym na zyski czysto wojskowe – jak liczył Stalin w 1941 roku – zakładając, że rozlewiska na jakiś czas wyhamują ukraińską presję. Schowanie się za wodą, niczym fosą, pozwoli wojsku wytchnąć, przegrupować się.

Jeśli to prawda, wkrótce powinniśmy być świadkami exodusu rosyjskich sił na południu, bo symulacje powodzi jasno pokazują, że zagrozi ona także najbardziej wysuniętym na zachód zdobyczom najeźdźców. Z pewnością wielka fala utopiłaby przyczółek na prawym brzegu Dniepru oraz pozycje obronne na obrzeżach Chersonia na lewym brzegu rzeki. Woda zakryłaby także około 80 innych miejscowości. A idzie zima…

I na koniec gwoli przypomnienia: stosowanie taktyki spalonej ziemi jest zabronione, ponieważ w znacznej mierze jej ofiarami zostaje ludność cywilna. Mówi o tym artykuł 54. protokołów dodatkowych do Konwencji genewskich z 1977 roku, poświęcony ochronie „dóbr niezbędnych dla przetrwania ludności cywilnej”. Czytamy tam m.in.:

„1. Zabronione jest stosowanie przeciwko osobom cywilnym głodu jako metody prowadzenia wojny. 2. Zabronione jest atakowanie, niszczenie, zabieranie lub czynienie nieużytecznymi dóbr niezbędnych dla przetrwania ludności cywilnej, takich jak środki żywnościowe i strefy rolnicze, które je wytwarzają, jak zbiory, bydło, urządzenia i zbiorniki z wodą do picia, urządzenia nawadniające (…)”. Gdy wszystko to na skutek celowo wywołanej powodzi znajdzie się pod wodą i zostanie skażone zanieczyszczeniami, mamy do czynienia ze zbrodnią wojenną.

—–

Nz. Zapora w Zaporożu. W najbardziej apokaliptycznych scenariuszach zakłada się, że i ona miałby stać się celem rosyjskiego ataku (z powietrza). Wówczas zalano by jeszcze większy obszar, włącznie ze znajdującą się kilkanaście kilometrów dalej elektrownią jądrową…/fot. własne; zrobiłem je w grudniu 2016 roku.

A jeśli chcesz mnie wesprzeć w dalszym pisaniu, także książki:

Fotoradary

Zacznę dziś nieco lżej, choć i tak nie będzie jajcarsko.

Sporo ostatnio mówi się o wyczynach drogowo-alkoholowych pewnego znanego aktora. Przy tej okazji w wielu miejscach natknąłem się na ciekawe dyskusje dotyczące „polskiej szkoły jazdy”. I mniejsza o alkohol (który jest problemem i wcale go nie umniejszam; po prostu, w tym wątku mnie nie interesuje) – otóż wyłania się z tego wszystkiego obraz fotoradaru jako największego wroga rodzimego kierowcy.

Jeżdżę od niemal 30 lat, więc i mnie nie raz ustrzelono. Skutkiem tego jest nawykowe unoszenie środkowego palca podczas mijania żółtego ustrojstwa. Którego istnienie przyjmuję jako zło konieczne. Od dziś jednak obiecuję sobie, że będę traktował fotoradary niczym katolik relikwie – z nabożną czcią. A wszystko za sprawą… ruskich.

Szwedzka Säkerhetspolisen (SAPO, cywilny kontrwywiad) z niepokojem obserwuje, że urządzenia marki Canon – dokładnie takie jak odnajdywane w rosyjskich dronach zestrzelonych w Ukrainie – stały się częstym celem złodziei. O sprawie pisze dziennik „Aftonbladet”, precyzując, że pożądana opto-elektronika znajduje się na wyposażeniu fotoradarów. Z danych Szwedzkiej Administracji Transportu wynika, że w ostatnich miesiącach dokonano co najmniej 100 kradzieży tych urządzeń. 27 sierpnia na drodze między Tierp i Hargshamn zniknęło 11 fotoradarów. Trzy dni później w rejonie Sztokholmu łupem przestępców padło 50 sztuk elektronicznych nadzorców. „SAPO jest świadome krążących informacji o związkach między kradzieżami fotoradarów a wykorzystywaniem tej samej technologii w rosyjskich dronach”, czytamy w „Aftonbladet”.

– Nie chcemy wchodzić w szczegóły ani przedstawiać informacji na temat naszej pracy wywiadowczej – mówi gazecie rzecznik prasowy SAPO Fredrik Hultgren-Friberg.

Szwedzkie służby słyną z powściągliwości, zatem brak jednoznacznego zaprzeczenia oznacza, że SAPO obwinia o nielegalny transfer technologii rosję.

Nie wiem, jakiej technologii używa się w polskich fotoradarach, ale szwedzkie, zdaje się, ginąć już nie będą…

Żarty żartami, ale zobaczcie, do jakich to wniosków nas prowadzi. Dobrze ujął sprawę kolega, któremu przesłałem link do tekstu o kradzieżach fotoradarów. „Pomyśl, że przez tyle lat nie byli w stanie dorobić się własnego know-how. A przecież wiedzieli, że im wjebią sankcje. To zamiast kształcić inżynierów, wysyłać ich do szkół na Zachód, budować bazę naukową, oni woleli kupować podzespoły i pierdolić, że ‘anałoga w miru niet’, tak zajebiste jest ich uzbrojenie”. Wybaczcie nieco knajacką formę, ale mój rozmówca to człowiek temperamentny (w czym zresztą mieści się jego urok). Tym niemniej ma chłop 100-procentową rację.

„Myślę, że nikt nie miał świadomości, takiego ogólnego spojrzenia, jak bardzo to wszystko jest przeżarte korupcją. Ile maniany odchodzi, choć na papierze była solidna praca”, odpisałem kumplowi, po czym zdałem sobie sprawę, że to lapidarne stwierdzanie jest moim najlepszym podsumowaniem rosji.

—–

Nz. Miał być fotoradar, ale skoro o złodziejstwie mowa, lepsza będzie ukraińska przeróbka pomnika rosyjskiego żołnierza/fot. NEXTA

A jeśli chcesz mnie wesprzeć w dalszym pisaniu, także książki: