Rosyjscy żołnierze w Ukrainie kradną. Ma to systemowy charakter – na przykład wywózki zboża z elewatorów czy drogiego sprzętu medycznego ze szpitali na okupowanych terytoriach – jak i całej masy indywidualnych aktów. Kradną, bo wojna sprzyja rozluźnieniu obyczajów, ale też kradną, bo wpisuje się to w schemat zachowań typowych dla instytucji, w jakiej funkcjonują. Rosyjska armia stała, stoi i zapewne stać będzie nieprawdopodobną korupcją. Nie dalej jak wczoraj były dowódca wojsk radiotechnicznych Sił Powietrzno-Kosmicznych Rosji gen. Andriej Koban, został skazany na pięć lat kolonii karnej o zaostrzonym rygorze. „Miał przyjąć pięć milionów rubli łapówki od kierownictwa instytutu badawczego w Niżnym Nowogrodzie w zamian za ‘pomoc’ w realizacji kontraktu obronnego. Dotyczył on prac nad sprzętem przeznaczonym do wykrywania celów aerodynamicznych i balistycznych”, czytam w depeszy poświęconej sprawie. Koban z jakichś powodów został pokazowo osądzony i skazany – najpewniej nie miał na tyle wpływowych wspólników, by zagwarantowali mu „dupochron”. Ale dziesiątki, jeśli nie setki rosyjskich dowódców, mają się dobrze mimo ewidentnych przewałów, których skala znacząco zaważyła na jakości wysłanej do Ukrainy armii.
A że ryba psuje się od głowy po ogon, własną armię okradają też pomniejsi oficerowie i zwykli żołnierze. Najczęściej „znika” paliwo, na które łatwo znaleźć kupców pośród cywilów. Ostatnio coraz częściej złodzieje biorą na cel wysyłany na remonty do Rosji uszkodzony sprzęt, ogołacając go z przydatnych „w cywilu” podzespołów. Skala procederu stała się na tyle powszechna, że dowództwo postanowiło wzmocnić ochronę składów kolejowych, którymi „technika” wywożona jest do kraju. Pojawiły się też doniesienia o nielegalnym handlu amunicją z drugą stroną konfliktu, co może się wydawać absurdalne, a z pewnością nieracjonalne (w końcu Ukraińcy tej amunicji użyją przeciwko Rosjanom). Tyle że nie ma w tym niczego nowego – do podobnych sytuacji dochodziło już w Czeczeni, podczas obu wojen; rosyjscy żołnierze „opychali” bojownikom nawet sprawne i załadowane „po korek” czołgi. Byleby mieć pieniądze na alkohol (to jedna z podstawowych motywacji), czy wykupne, rozumiane jako zdobycie zgody przełożonego/przełożonych na powrót do domu.
Ale czy z takich sytuacji można wysnuć wniosek o „całkowitym upadku rosyjskiej armii” – jak chce tego część komentatorów i ich czytelników? Byłbym bardzo ostrożny, bo po pierwsze, nie dzieje się nic, czego by rosyjska armia nie doświadczyła (a przecież dalej jakoś funkcjonuje), po drugie, występki przeciwko własności to „sól wojny”, element jej oczywistej-oczywistości. Pozostając na gruncie ukraińskim, dość przypomnieć kondycję sił zbrojnych Ukrainy latem 2014 roku. Historia elitarnej brygady pancernej, zaplanowanej do wysyłki na Donbas – która po otrzymaniu rozkazu nie mogła opuścić koszar, bo oficerowie wcześniej sprzedali cały zapas paliwa – jest tu symptomatyczna. I absolutnie niejednostkowa.
I wcale nie jest tak, że to „takie tam wschodnie konteksty”. Chcecie przykładu z polskiego podwórka? Proszę bardzo.
Tuż po powrocie do Polski V zmiany kontyngentu wojskowego w Afganistanie, w listopadzie 2009 roku, wybuchła afera związana z lipnymi patrolami. Prokuratura zajęła się wówczas kilkoma sztabowcami z bazy Warrior, którzy wedle prowadzonej przez siebie ewidencji wielokrotnie brali udział w operacjach poza bazą. Faktycznie w większości przypadków nie wystawili z niej nawet nogi. Twórcom kreatywnych raportów chodziło nie tyle o powody do chwały, co o pieniądze. Wyjaśniał mi to wówczas jeden z żołnierzy z pododdziału liniowego:
– Za każdy wyjazd należy się 50 złotych, a dodatkowo za trzy pierwsze (w danym miesiącu – dop. MO) po 250 złotych – mówił. – Całość to tak zwany minimaks. Więc jak widzisz, warto wyjechać chociaż trzy razy. I tak część panów ze sztabu, elementów logistycznych, pozostałych grup (którzy nie mają możliwości wyjazdu i nie jest konieczne, by wyjeżdżali), dopisują się na listy wyjazdowe i dorabiają, niekoniecznie wyjeżdżając.
Kilka miesięcy później, w czerwcu 2010 roku, inny żołnierz pisał w jednym z komentarzy na prowadzonym przeze mnie wówczas blogu zAfganistanu.pl: „W Ghazni zdarzały się przypadki, że oficerowie wpraszali się na patrol, po czym po przejechaniu określonego odcinka musieliśmy zawracać, żeby ich odstawić do bazy, następnie już sami jechaliśmy na właściwy patrol. Wiesz teraz, o co mi chodzi? Oni za odstawienie szopki i wyjechanie dwa kilosy za bazę mieli tyle samo co żołnierze jadący na pięciogodzinny patrol, tyle samo co ci, którzy wyjeżdżają dwa razy dziennie po cztery godziny”.
Jeszcze inny „misjonarz” wspominał o tak zwanych szybkich setkach, czyli nocnych patrolach od godziny 23.00 do 00:30, za które przysługiwało zwiększenie dodatku wojennego – dwa razy po 50 złotych, bo wyjeżdżający był poza bazą zarówno podczas pierwszej, jak i drugiej doby…
Dowództwo próbowało takie praktyki eliminować, ale bywało z tym różnie – o czym donoszę nie dla stworzenia wrażenia, że polscy żołnierze są tacy sami, jak rosyjscy. Piszę, by poszerzyć Wam kontekst („kontekst jest wszystkim!”, mawiał jeden z moich dziennikarskich mentorów), co może ułatwić zrozumienie Rosjan.
—–
Nz. Rosyjski żołnierz – zdjęcie najpewniej inscenizowane, udostępnione przez wywiad wojskowy Ukrainy
A jeśli chcesz mnie wesprzeć w dalszym pisaniu, także książki:
