Ogon

Nie bez powodu to właśnie dziś doszło do kontrolowanego wycieku informacji na temat skali polskiej pomocy wojskowej dla Ukrainy. Nikt oficjalnie nie potwierdził, ile dokładnie tego jest, ale dziennikarzom wyszło, że w kwestii czołgów chodzi o niemal 200 sztuk. Trochę to nazbyt optymistyczne, bo jeśli trzymać się słów Morawieckiego – że przedmiotem donacji były maszyny T-72 nieprzeznaczone do modyfikacji – to wychodzi jakieś 150-170 sztuk. Dalej bardzo dużo, no ale nie 200. Chyba że… Skądinąd wiem, że na poważnie rozważa się podarowanie Ukraińcom także części maszyn zmodyfikowanych oraz przeznaczonych do tego celu. Przedmiotem wsparcia mogłyby być również nasze Twarde (będące krajową, dość gruntownie zmodernizowaną wersją radzieckich T-72). Nie wszystkie i w dalszej kolejności, ale – ujmę rzecz w ten sposób i nie będę dalej rozwijał – ukraińscy czołgiści mają już okazję do zapoznania się ze specyfiką Twardych. A nie czynią tego dla zabawy.

Wracając zaś do myśli przewodniej – nie bez powodu pojawiają się szczegóły, bo oto Rosja na dobre już zaczęła kampanię (dez)informacyjną, wymierzoną w nasz kraj i jego relacje z Ukrainą. Tak naprawdę – twierdzi Kreml – udajemy tylko sojuszników, a po cichu, i przy wsparciu Amerykanów, szykujemy się do operacji wojskowej, której celem będzie zajęcie zachodniej Ukrainy. Cios w plecy ukraińskiej obrony, na wzór sowieckiego ataku z 17 września 1939 roku, do czego Moskwa rzecz jasna w żaden sposób nie nawiązuje. „Strzeżcie się Ukraińcy Polaków!”, radzi szef Służby Wywiadu Zagranicznego Rosji Siergiej Naryszkin. Rosji wierzyć to kłamcy zaufać, ale Moskwa dobrze wie, że jej przekazu „nie kupi” istotna większość ukraińskiej i zachodnich opinii publicznych. W swych działaniach Rosja stosuje strategię „długiego ogona” – usiłuje dotrzeć do wielu rozdrobnionych grup odbiorców, często między sobą skonfliktowanych (czy potencjalnie skonfliktowanych), za to licznych w swej masie. W tym przypadku chodzi o „zagospodarowanie” lęków, pragnień czy uprzedzeń części zachodnich Ukraińców, antyukraińsko nastawionych Polaków, w tym „nosicieli” idei powrotu na Kresy, uprzedzonych do Polaków mieszkańców Europy Zachodniej i wywodzących się stamtąd przeciwników amerykańskiego imperializmu. To rzecz jasna także gra „na swoich”, Rosjan, których ten element narracji ma utwierdzić w przekonaniu o słuszności „operacji specjalnej”. Która przecież nie jest żadną wojną z pragnącym zachować niezależność narodem ukraińskim, a misją pokojową ratującą Ukraińców z rąk lokalnych nazistów i obrzydliwego NATO. „Dlaczego w Ukrainie nie ma partyzantów?”, zastanawia się sowieciarska Prawda. Partyzantów-Ukraińców, którzy działaliby na tyłach kijowskiej-faszystowskiej armii, gnębiącej naród i niepozwalającej go wyzwolić rosyjskim sołdatom. Odlot, czyż nie? No ale takim tropem idzie kremlowska propaganda i choć racjonalnie myślący człowiek puknie się w czoło, nie zabraknie i takich, którzy pomyślą sobie, że „coś na rzeczy jest”. Sukcesy Moskwy w zakresie kampanii antyszczepionkowej pokazują, że ów „długi ogon” potrafi być liczny, hałaśliwy i skuteczny we wpływaniu na klasę polityczną. Przypomnijcie sobie, z jakim powodzeniem antyszczepy trzymały za wiadomą część ciała PiS – choć w efekcie rażących zaniedbań rządu codziennie umierały setki ludzi.

A Moskwa Polsce nie odpuści – będzie nas straszyć, także atomowym argumentem, będzie próbować rozhulać pośród Polaków antyukraińskie nastroje. Wykorzysta każdy nasz wewnętrzny kryzys i słabość (dlatego tak ważna jest penalizacja prokremlowskich działań w polityce; ja naprawdę nie rozumiem, jakim cudem Konfederacja i Solidarna Polska są legalnie działającymi partiami). W tej wojnie pozycja Rzeczpospolitej nabiera coraz większego znaczenia. Oto Stany Zjednoczone zapowiadają kolejny pakiet pomocy dla Ukrainy, tym razem w wysokości 33 mld dolarów. 20 ma być przeznaczone na wsparcie militarne. To równowartość dwóch rocznych budżetów naszego wojska, suma, za którą można dostarczyć ilości ciężkiego sprzętu idące w setki (tytułem unaocznienia, z jaką skalą pomocy mamy do czynienia – rocznie nasza armia, która wcale mało nie strzela, wydaje 250-300 mln dol. na odtwarzanie zapasów amunicji). Zawartość tego „zastrzyku” w większości przejdzie przez Polskę, jesteśmy bowiem zapleczem logistycznym tej wojny. Bez nas ani rusz – i Moskwa dobrze o tym wie.

Tym, którzy chcieliby moskiewskiej narracji ulec („walić” w Ukraińców, Unię, NATO czy tylko „ostrzegać” przed ryzykiem wybuchu III wojny światowej), warto przypomnieć, jakie były pierwotne cele rosyjskiej inwazji. Zajęcie i zwasalizowanie całej Ukrainy, co w sposób dramatyczny wpłynęłoby na sytuację strategiczną Polski. De facto mielibyśmy zagrożoną całą wschodnią i w istotnej części północną granicę kraju (tak, jak iluzoryczna jest podmiotowość Białorusi, tak iluzoryczna byłaby w przypadku pokonanej Ukrainy). Niewykluczone, że za jakiś czas ciężkie walki – na wzór tych, toczonych dziś w Donbasie – miałyby miejsce na wschodzie Polski. Fakt, iż jest to coraz mniej prawdopodobny scenariusz, to zasługa Ukraińców, którzy toczą swoją wojnę także w naszym interesie. Zatem musimy ich wspierać i musimy aktywnie i z wielką determinacją brać udział w budowaniu antyrosyjskiej koalicji. To zadanie dla polityków, w jakiejś części dla wojskowych, ale też dla zwykłych obywateli, od opinii których uzależniona jest każda władza. Ot, uroki demokracji.

I rozumiem strach przed eskalacją. Rosja nie wygrywa, Rosja co rusz się kompromituje, ale Rosja nadal niszczy i zabija. Straty pośród ukraińskich cywilów idą w dziesiątki tysięcy, wraz z przeniesieniem walk do Donbasu skokowo wzrosły też straty ukraińskiej armii. Na północnym odcinku frontu obrońcy musieli wycofać z walki cztery brygady, celem ich przeformowania/reorganizacji. A to oznacza, że poległo, zostało rannych bądź wziętych do niewoli od 30 do 50 proc. żołnierzy tych jednostek. Jedna brygada to 3-4 tys. wojskowych, mamy więc do czynienia z poważnymi ubytkami. I z każdym dniem przybywa kolejnych zabitych żołnierzy, cywilów, zburzonych domów, szkół, szpitali (Rosjanie już nawet się nie kryją, że nagminnie „walą” po obiektach niewojskowych). A to może przerażać. Zwłaszcza gdy Ławrow czy sam Putin dodadzą do swych gróźb element atomowego szantażu. Ale…

Rosjanie wysłali do Ukrainy połowę elity swojej armii – wojsk powietrznodesantowych (WDW). Dziś 90 proc. tego komponentu nie istnieje bądź nie nadaje się do walki. WDW, jako formacja, przez 2-3 lata nie odzyska możliwości ofensywnych. Rosja straciła bezpowrotnie od tysiąca do dwóch tysięcy oficerów liniowych (w tym 10! generałów). Poległ kwiat korpusu oficerskiego i jakkolwiek dalsza wojna wykreuje kolejnych doświadczonych dowódców szczebla taktycznego i operacyjnego (z których część przeżyje), znów trzeba kilku lat, by zasypać tę „dziurę”. O skutkach sankcji w kontekście precyzyjnej amunicji czy produkcji nowoczesnych systemów broni już pisałem, o wytraceniu istotnej części najmłodszych czołgów i wozów bojowych również. W moich wcześniejszych wpisach, ale i w doniesieniach innych mediów znajdziecie sporo informacji o tym, że ta wojna przywiodła rosyjskie siły zbrojne do poważnego kryzysu. Dziś grożenie nimi komukolwiek z NATO jest żałosne. „Z czym do ludzi”, skoro to, co najcenniejsze, wykrwawia się właśnie w Ukrainie? Z atomówkami? „Rosjanie chcą, żebyśmy uwierzyli, że są szalonymi samobójcami. Ale oni nimi nie są. I nie są jednolitym systemem, w którym każdy jest gotów popełnić samobójstwo, nawet jeżeli TA jedna osoba by o tym zadecydowała. Prawidłową odpowiedzią na taki szantaż jest niepoddawanie się mu”, pisze Mikolaj Susujew, Ukrainiec mieszkający w Polsce. Nic dodać, nic ująć.

A na opamiętanie się samych Rosjan na razie nie ma co liczyć – z badania przeprowadzonego w kwietniu przez niezależny ośrodek Centrum Lewady wynika, że aż 74 proc. z nich popiera wojnę w Ukrainie. Niemal tyle samo twierdzi, że „specjalna operacja wojskowa” zakończy się zwycięstwem Rosji.

No to się zdziwią – dodam od siebie.

—–

Nz. T-72 podczas ćwiczeń Anakonda 2010. Ciekawe czy ten egzemplarz pojechał do Ukrainy/fot. Marcin Ogdowski

Postaw mi kawę na buycoffee.to

Zbrojeniówka

– Z pustego i Salomon nie naleje – ocenia sytuację państwowej branży obronnej Jarosław Wolski, analityk „Nowej Techniki Wojskowej”. – Kłania się trzydzieści lat niedoinwestowania, kilkanaście lat braku politycznego wsparcia dla eksportu, no i niemniej zabójcza praktyka traktowania przemysłu jako zbioru synekur dla „swoich”.

„I na koniec najlepsze”

Widać to doskonale za sprawą niedawnego przecieku ze skrzynki mailowej Michała Dworczyka. „Najgorsze jest to, że niekompetencja, nieudolność, głupota, a czasem różne ciemne interesy są zawsze podlewane (…) obrzydliwym sosem bogoojczyźnianych frazesów. (…). A tak naprawdę wywalamy dziesiątki milionów złotych w błoto lub zgadzamy się na rozkradanie środków budżetowych”, pisał latem 2018 r. Dworczyk w liście do Mateusza Morawieckiego. Z korespondencji polityków dowiadujemy się m.in., że Polska Grupa Zbrojeniowa sprzedawała MON krótkofalówki, które na rynku kosztują ok. 13 tys. zł, za 80 tys. zł. „Wiem, że trudno w to uwierzyć, ale tak jest”, zapewniał szef kancelarii premiera.

„Obawiam się, że PGZ nie ma listy sensownych projektów, a wiele z tego, co mają, to jakiś kosmos”, czytamy w kolejnym mailu do Morawieckiego. Tę wiadomość sprowokowała publikacja w jednym z dzienników wywiadu z prezesem WB Electronics, największej prywatnej firmy zbrojeniowej w Polsce. „Zażądałem testów porównawczych (jedyny raz kiedy się odbyły) z Warmate – produktem WB. Wyszło (…), że drony PGZ istnieją wyłącznie w fazie wstępnych prototypów. Najpierw trzeba było czekać, by skonstruowali trzy sztuki, a potem okazało się to totalną klęską”, opisywał Dworczyk. Podczas testów drony z PGZ nie mogły trafić w cel lub nie wybuchały. Testy Warmate wyszły zaś „świetnie”. „(…) a i tak ich zakup Antoni Macierewicz zablokował, bo nie będziemy kupować od prywaciarza. Dopiero jak media zaczęły obśmiewać go, że drony (…) to kolejna niespełniona obietnica, na szybko kazał kupić 100 sztuk”, zdradzał kulisy minister. „I na koniec najlepsze. Zażądałem, aby przedstawiono, jaki procent drona z PGZ jest produkowany w Polsce. To sama głowica bojowa (…), obudowa z tworzywa (produkowana w prywatnej firmie poza PGZ) i kilka drobnych części. Cała reszta jest sprowadzana – głównie z Chiny i chyba z Izraela – a my w Polsce tylko staramy się z tych części coś złożyć. Kurtyna”.

Prywatne znaczy… dobre

Ale czy rzeczywiście jest aż tak źle? Zostawmy PGZ i przyjrzyjmy się wspomnianym dronom Warmate. To rodzaj amunicji krążącej, wyposażonej w wymienną głowicę z kamerą.

– Ładunek bojowy można dostosować do misji – wyjaśnia Remigiusz Wilk, dyrektor ds. komunikacji Grupy WB. – Może być odłamkowo-burzący, termobaryczny lub przeciwpancerny. Warmate jest mały i cichy, trudny do wykrycia i zniszczenia przez obronę przeciwlotniczą. Operator jest w stanie kierować nawet tuzinem systemów. Amunicja krążąca może długo oczekiwać w podniebnych stosach na rozkaz ataku. Kiedy zostanie wydany, operator może razić jeden cel jednocześnie z różnych stron. Wielokierunkowemu atakowi nie sprosta żadna obrona. Dlatego istotne jest masowe użycie tej broni – twierdzi mój rozmówca. I zapewnia, że do obsługi nie trzeba specjalistycznego przeszkolenia. Kierowania systemem można szybko nauczyć każdego żołnierza.

Dodajmy za ministrem Dworczykiem, że Warmate kupują Turcy, Ukraińcy i Arabowie, którzy „(…) prowadzą wojny, oceniając, że jest to lepszy produkt niż odpowiedniki izraelskie czy amerykańskie”.

Równie dobre recenzje zbiera inny sprzęt WB – cyfrowa platforma komunikacji Fonet, montowana we wszystkich działach samobieżnych Wojska Polskiego.

– To jedyny produkt wojskowy z Polski, wytwarzany na licencji w USA. Trafił do dziesiątek tysięcy zagranicznych pojazdów – podkreśla Wilk. Fonet to informacyjny układ nerwowy. Pozwala połączyć członków załogi komunikacją wewnętrzną, wyciszając głośne dźwięki. Jednocześnie umożliwia korzystanie z systemów zarządzania polem walki oraz z łączność zewnętrznej za pomocą radiostacji.

– Każdy dowódca chce wiedzieć, gdzie znajdują się jego żołnierze i gdzie można spodziewać się przeciwnika. Najlepiej, jeśli ta sytuacja zostanie przedstawiona na cyfrowej mapie. Zaś dowódca będzie miał natychmiastowy dostęp do wszystkich danych o jednostkach. Gdzie dokładnie się znajdują? Jakie pojazdy są na chodzie? Ile zostało amunicji i paliwa? Jakie rozkazy zostały wydane przez podwładnych? Wszystko to kontrolują systemy zarządzania polem walki, takie jak Topaz – Wilk wymienia jeszcze jeden z czołowych produktów WB, który łączy wszystkie polskie armato-haubice, moździerze i wyrzutnie rakietowe. Dane rozpoznawcze dostarczają mu bezzałogowce. – Topaz daje naszym oddziałom możliwość natychmiastowego namierzenia celu oraz błyskawicznego oddania strzału – kontynuuje przedstawiciel firmy. – Działa zatrzymują się na kilkadziesiąt sekund, aby oddać kilka salw, i natychmiast się oddalają. Wszystko po to, by nie zniszczył ich ogień kontrbateryjny przeciwnika.

Brak realnego wsparcia

Ale nie tylko „prywaciarze” mogą się pochwalić solidnymi wyrobami. Należąca do PGZ Huta Stalowa Wola ma w ofercie moździerz samobieżny Rak.

– To autonomiczny system wieżowy z moździerzem 120 mm, posadowiony na podwoziu transportera Rosomak – mówi Jarosław Wolski. – Sprzęt o bardzo dobrych parametrach, który mógłby być naszym hitem eksportowym. Armie NATO nie są jednak Rakiem zainteresowane, preferują inne rozwiązania. Z kolei sprzedaży do krajów spoza Sojuszu sprzeciwia się Inspektorat Uzbrojenia, moim zdaniem przesadnie, bo nie mamy tu do czynienia z jakimś supertajemnicami technologicznymi.

Raki zaczęły trafiać do WP latem 2017 r. Armia otrzyma 122 egzemplarze moździerzy wraz z 60 wozami dowodzenia.

Wojsko korzysta również z wyrzutni Grom i Piorun – przenośnych, rakietowych zestawów przeciwlotniczych, wytwarzanych w Skarżysku Kamiennej.

– Produkt firmy Mesko to światowa czołówka – twierdzi Wolski. – Podobnej jakości sprzęt powstaje tylko w Rosji i USA. Stany zresztą kupiły od nas partię Piorunów. Generalnie jednak najnowszych wersji wyrzutni nie sprzedajemy – zastrzeżenia Inspektoratu Uzbrojenia są w tym przypadku słuszne. Pozwoleniem na eksport objęte są za to starsze typy, Gromy. Sprzedaliśmy je m.in. do Gruzji, gdzie latem 2008 r. dały się we znaki rosyjskiemu lotnictwu.

Tbilisi kupiło 30 wyrzutni i setkę rakiet. Podczas konfliktu z Rosją odpalono 12 rakiet, 9 dosięgło nieprzyjacielskie samoloty i śmigłowce (nie zawsze oznaczało to strącenie). Współczynnik trafień byłby wyższy, gdyby Gruzini mieli więcej czasu na nauczenie się obsługi Gromów.

O dobrych parametrach polskiego uzbrojenia przekonali się także Malajowie. Kontrakt na 48 czołgów PT-91M dla Malezji zrealizowano w latach 2007-10. Wozy w Polsce określane mianem „Twardych” (i w nieco odmiennej konfiguracji używane przez nasze bataliony pancerne), nie były szczytowym osiągnięciem techniki wojskowej. Tak naprawdę mieliśmy do czynienia z dość zaawansowaną modernizacją produkowanych na licencji, radzieckich T-72. Niemniej czołgi te nie ustępowały rosyjskim maszynom T-90A, zaś malezyjski kontrakt dawał nadzieję na reanimację już wówczas podupadającego Bumaru.

– Niestety, zabrakło woli politycznej – ocenia Jarosław Wolski. – Ostatnim rządem, który aktywnie wspierał eksport polskiego uzbrojenia, był gabinet SLD-PSL. Potem zaczęła się równia pochyła, w efekcie której Bumar nieodwracalnie utracił możliwości produkcyjne w zakresie pojazdów pancernych.

Ma je wciąż – choć nie tyczy to czołgów – wspomniana Huta Stalowa Wola. Powstający tam bojowy wóz piechoty Borsuk zacznie niebawem wchodzić na uzbrojenie polskiej armii. Zdaniem Wolskiego, BWP będzie miał spory potencjał eksportowy, wszędzie tam, gdzie ważne jest, aby transporter pływał.

– W grę wchodzi cała dalekowschodnia Azja i Ameryka Południowa – wymienia analityk. – Ale i tu obawiam się blokady ze strony Inspektoratu Uzbrojenia.

„Kamo” i wizerunek

Z eksportem nie powinny mieć problemu Zakłady Mechaniczne Tarnów, gdzie powstają karabiny MWS (ang. Modular Weapon System – system broni modułowej). Bo choć mówimy o bardzo nowoczesnym produkcie, innowacje w zakresie broni strzeleckiej zwykle nie noszą gryfu supertajnych.

– Miałem okazje strzelać z MWS-15 i MWS-25 – przyznaje ppłk w stanie spoczynku Michał Sitarski, redaktor naczelny magazynu „Frag Out”. – To broń o wysokiej odporności na warunki środowiskowe, ergonomiczna, w dużym stopniu zunifikowana z karabinami rodziny AR, popularnymi w innych armiach i na rynku cywilnym. Co ciekawe, producent oferuje MWS-y w różnych kolorach pokrycia, w zależności od oczekiwań klienta.

Karabiny nie bez kozery nazywają się modułowymi. Za sprawą wymiennej lufy i komory spustowej oraz kolby o regulowanej długości, można konfigurować je pomiędzy wariantem precyzyjnym i szturmowym.

– To naprawdę ciekawa konstrukcja – przekonuje Sitarski.

Równie ciekawą propozycją mógłby być kamuflaż, przez laików z rzadka postrzegany inaczej niż w kategoriach estetycznych. Tymczasem dobre „kamo” to jeden z niezbędnych warunków przetrwania na polu walki. Obecnie używany, Wz. 93, nie spełnia np. normy reemisji podczerwieni.

– Kamuflaż Mapa, oferowany przez Maskpol, zapewniłby żołnierzom znacznie większe bezpieczeństwo – ocenia Sitarski. – Zmianę „kamo” rozważano już kilkanaście lat temu, lecz zwyciężył argument, że wojska nie stać na jednoczesną wymianę umundurowania i oporządzenia. A na to nie stać nawet Amerykanów, którzy podczas II wojny w Zatoce nosili mundury i wyposażenie z trzema różnymi wzorami kamuflażu. I trochę czasu zajęło, nim doszło do pełnej unifikacji.

W tym przypadku istotny był też argument części generalicji, że Wz. 93 „zrósł się z wizerunkiem polskiego żołnierza”. Tak jak nędza zrosła się z wizerunkiem polskiej zbrojeniówki. Mającej w zanadrzu kilka ciekawych propozycji, ale mierzącej się z wybiórczym zainteresowaniem polityków.

—–

Nz. Dron Warmate/fot. WB Electronics

Tekst opublikowałem w Tygodniku Przegląd, 3/2022

Postaw mi kawę na buycoffee.to