Archiwa: jeńcy - Bez Kamuflażu

Wszyscy?

Inwazja rosji na Ukrainę zamroziła relacje dyplomatyczne między oboma krajami. Nie zmienia to faktu, że grupy urzędników z jednej i drugiej strony pozostają w roboczym kontakcie. Obie armie każdego dnia biorą do niewoli jeńców, których los jest następnie przedmiotem poufnych negocjacji. W efekcie od wiosny zeszłego roku, mniej więcej raz na dwa tygodnie, odbywają się wymiany pojmanych żołnierzy. Zwykle nie są spektakularne i dotyczą kilkudziesięciu osób. Tym sposobem Ukraina odzyskała już 2,6 tys. wojskowych, rosja o kilkuset mniej (niestety, brakuje na ten temat oficjalnych, szczegółowych danych).

We wspomnianych negocjacjach rysuje się asymetria – Ukrainie bardziej zależy na odzyskaniu „swoich chłopców” niż rosji na powrocie własnych. I nie chodzi tu wcale o brak rekruta i potrzebę pilnego odzyskania jak największej liczby żołnierzy. Skala pojmań w żaden sposób nie wpływa na możliwości mobilizacyjne armii ukraińskiej. Nadrzędnym powodem jest rosyjskie bestialstwo wobec jeńców – to ono motywuje Ukraińców do ratowania swoich. Stąd stała gotowość do wymiany, najlepiej w formacie „wszyscy za wszystkich”. Strona ukraińska regularnie wychodziła z taką propozycją. Gdyby do jej realizacji doszło, byłoby to wydarzenie z rzadka obserwowane w historii konfliktów zbrojnych. Najczęściej bowiem wszystkich jeńców zwalniano do domów dopiero po zakończeniu działań zbrojnych.

Czy taki scenariusz jest w ogóle możliwy? Pierwsze negocjacje w tym zakresie prowadzono latem ub.r., lecz rosjanie przerwali je po upokarzających klęskach na charkowszczyźnie i chersońszczyźnie. Do kwestii niestandardowej wymiany powrócono wiosną tego roku, jednak bunt prigożyna wywołał czystki w rosyjskim MON, skutkiem czego przez kilka tygodni nie było pośród rosjan decyzyjnych osób. Temat wrócił na agendę pod koniec lata, z nieoficjalnych informacji wynika, że dotychczasowe ustalenia są „bardzo obiecujące” (co piszę w oparciu o solidne źródła w ukraińskim resorcie obrony). Niewykluczone, że finalizacja nastąpi jeszcze w tym roku, nie tyle z przyczyn humanitarnych, co z powodu rosyjskiej chęci zademonstrowania światu „dobrej woli”. Ukraińcom nie w nos taka otoczka, jednak priorytetem pozostaje „ściągnięcie naszych chłopców do domu”.

Obie strony niechętnie mówią o statystykach dotyczących wszelkiego rodzaju strat. Moskwa o własnych jeńcach nie mówi nic. O ukraińskich również milczy i nie współpracuje z ONZ w tej sprawie. Kijów przyznaje się do 7 tys. zaginionych żołnierzy, a tamtejsi urzędnicy publicznie szacują, że połowa z nich to wzięci do niewoli (reszta to polegli, których ciał nie znaleziono oraz dezerterzy). Ukraińcy nie podają konkretnych danych na temat wziętych do niewoli rosjan, ale zapewniają, że druga strona wie o wszystkich swoich jeńcach. Szacuje się, że na terenie Ukrainy przebywa około 2 tys. schwytanych moskali.

Łącznie daje to co najmniej 5,5 tys. przetrzymywanych przez oba kraje wojskowych, z których większość stanowią Ukraińcy. Owa większość to wciąż działający „efekt Mariupola”, kiedy rosjanie za jednym razem pojmali 2,5 tys. ukraińskich żołnierzy. Ukraińcom nigdy nie udało się osiągnąć takiego sukcesu. Najwięcej moskali w jednej bitwie – prawie ośmiuset – wzięli do niewoli we wrześniu 2022 r., podczas kontrofensywy na charkowszczyźnie.

Jeńcy spędzają w niewoli co najmniej kilka miesięcy, choć są pośród nich i tacy, którzy „siedzą” od początku inwazji. Są też pojmani na tak krótko, że nie trafili do oficjalnej ewidencji. Obie armie stosują praktykę „podręcznych obozów” – konkretne jednostki trzymają jeńców w strefie walk i na podstawie porozumień z dowódcami niższego szczebla z drugiej strony, wymieniają obcych na swoich. Taka niewola trwa od kilku godzin do kilkunastu dni i choć praktyka ta jest formalnie zakazana przez dowództwa obu armii, nadal ma miejsce.

O przetrzymywanych w takich okolicznościach Ukraińcach ich rodacy mówią, że mieli dużo szczęścia. O bestialstwie wobec jeńców pisałem już wielokrotnie, więc tylko tytułem przypomnienia pozwolę sobie na krótki cytat z wypowiedzi Dmytro Łubineca, ukraińskiego rzecznika praw człowieka.

– 86 proc. jeńców, którzy wrócili z rosyjskiej niewoli, potwierdziło, że dopuszczano się wobec nich przemocy fizycznej – mówił podczas audycji w portalu Ukraińska Prawda. – Dysponujemy kilkudziesięcioma nagraniami ukazującymi ścięcie głowy, obcinanie kończyn, organów płciowych, nosa, uszu, kości palców. Są to treści nagrane i udostępnione w sieci przez rosyjskich wojskowych (…), by zmotywować własnych żołnierzy do walki do końca w obawie przed odwetem przeciwnika.

A dodajmy do tego karmienie paszą dla zwierząt (albo niekarmienie wcale) i brak opieki medycznej – wówczas w pełni pojmiemy, skąd determinacja Ukraińców, aby wywieźć „swoich” z tej „nieludzkiej ziemi”…

—–

Dziękuję za lekturę i przypominam o możliwości wsparcia mojej pisarsko-publicystycznej aktywności – bez Was wszak by jej nie było. Tych, którzy wybierają opcję „sporadycznie/jednorazowo”, zachęcam do wykorzystywania mechanizmu buycoffee.to.

Osoby, które chciałyby czynić to regularnie, zapraszam na moje konto na Patronite:

- wystarczy kliknąć TUTAJ -

Nz. Przeprawa w okolicach Izjumu, fotografia z wiosny br. Symboliczna, ilustrująca stan kontaktów ukraińsko-rosyjskich. Zerwanych, ale z zachowaniem wąskich kanałów komunikacji/fot. Darek Prosiński

(Nie)wolni

Przez front przewinęło się do tej pory mniej więcej 1,2 mln ukraińskich żołnierzy oraz około miliona rosjan. To moje autorskie szacunki, oparte o dostępne dane. Służba w ZSU trwa rok (co nie oznacza roku na froncie; na pierwszej linii członek personelu sił zbrojnych Ukrainy spędza 3-4 miesiące), rosjanie wysyłani na obszar „spec-operacji” spędzają tam pół roku. Armia ukraińska liczy 700 tys. żołnierzy (milion, o jakim się czasem mówi, dotyczy wszystkich służb mundurowych w Ukrainie), rosyjski kontyngent to obecnie około 350 tys. ludzi (z których dwie trzecie stacjonuje na okupowanych terenach) – i jest to wartość, którą można uznać za średnią dla tego konfliktu (moskale zaczynali z mniej niż 200 tys. wojskowych, ale był okres, że wojna angażowała niemal pół miliona żołnierzy). Ukraińcy ponieśli dotąd straty na poziomie 170 tys. zabitych, rannych i zaginionych (jedna trzecia to polegli), rosyjskie szacowane są na 220-250 tys. (z których zabici to 70-90 tys.); takie dane podają zachodnie źródła wywiadowcze.

Obie strony przetrzymują obecnie po około 1,5-2,5 tys. jeńców, przy czym w rosyjskiej niewoli przebywa więcej Ukraińców niż rosjan w ukraińskiej. Ta przewaga to „premia” Mariupola, kiedy moskale za jednym razem pojmali 2,5 tys. ukraińskich żołnierzy. Jeńcy są najczęściej po kilku miesiącach wymieniani, a niektórzy nie trafiają nawet do oficjalnej ewidencji. Obie armie stosują praktykę „podręcznych obozów” – konkretne jednostki frontowe trzymają jeńców w strefie walk i na podstawie porozumień z dowódcami niższego szczebla z drugiej strony wymieniają obcych na swoich. Taka niewola trwa od kilku godzin do kilkunastu dni i choć praktyka ta jest formalnie zakazana przez dowództwa obu armii, nadal ma miejsce. Niezależnie od tego sumaryczna liczba więźniów wojennych w tym konflikcie nie przekracza kilkunastu tysięcy. Odnosząc się do doświadczeń historycznych, na tym etapie wojny (po 1,5 roku bardzo intensywnych zmagań, które mają obecnie patowy status), jeńców powinno być kilka razy więcej.

Dlaczego żołnierze obu stron unikają niewoli i zamiast niej często wybierają walkę do końca? W sytuacji dysproporcji w morale – które u Ukraińców jest wyższe niż u rosjan – tak postawione pytanie może się wydawać dziwne. Potoczne doświadczenie każe bowiem założyć, że przy takich różnicach w nastawieniu do służby i walki, moskale winni poddawać się masowo.

W przypadku Ukraińców sprawa też nie jest oczywista. Nie da się jej wyjaśnić jedynie wyższą motywacją, wynikającą na przykład z rosyjskiego bestialstwa i przekonania, że należy wrogowi uniemożliwić kolejne zbrodnie, a choćby i za cenę własnego życia.

Szukając odpowiedzi, przyjrzyjmy się jeńcom filmowanym podczas wymian. Pierwsze, co rzuca się w oczy, to kondycja uwalnianych Ukraińców, który najczęściej wyglądają jak żywe trupy. W odróżnieniu od nich, rosyjscy więźniowie mają się bardzo przyzwoicie – widać, że ich karmiono, że zapewniono im opiekę medyczną, że nie poddawano okaleczającym torturom. Podłe warunki niewoli, będące standardem rosyjskich obozów – przemoc, niedożywienie, niezaopiekowane rany i nieleczone choroby – są dobrze znane pośród ukraińskich żołnierzy. Wystarczyło kilka pierwszych wymian, by wiedza na ten temat stała się powszechna. Szczególną grozę budzi lęk przed kastracją; rosjanie co najmniej kilkanaście razy dopuścili się takiej zbrodni na jeńcach (nie raz i nie dwa, chwaląc się własną brutalnością w sieci). Zatem to strach przed koszmarnym doświadczeniem powstrzymuje Ukraińców przed podniesieniem rąk.

Brakuje uzasadnionych przesłanek, by takie lęki były również udziałem rosjan. Mimo to ci także drżą przed wizją pojmania. Po pierwsze, ponieważ żyją pod presją ogłupiającej propagandy, która przekonuje ich o ukraińskiej brutalności. Ba, często przy tym sięgając po argumenty absurdalne, jak groźby zabicia dla narządów czy okaleczeń na skutek eksperymentów medycznych. Możemy się z tego śmiać, ale rosjanie w to wierzą, sądząc po relacjach jeńców z „drugiej armii świata”, zaskoczonych łagodnym potraktowaniem. Po drugie, moskale boją się konsekwencji prawnych – w ojczyźnie za „dobrowolne poddanie się” grozi im kara 10 lat więzienia (wzorce stalinowskie wiecznie żywe…). Po trzecie wreszcie, Ukraińcy ogrywają medialnie każdą wymianę jeńców, uwolnionych traktując jak bohaterów i mówiąc o nich jak o bohaterach. W rosji tymczasem to tabu – o jeńcach właściwie się nie mówi, temat jest wstydliwy i potencjalnie defetystyczny, brakuje zatem szerszej świadomości, szczególnie pośród żołnierzy, że niewola nie jest wyrokiem śmierci czy kalectwa. I tak lezą iwany pod lufy, choć wcale by nie musiały…

—–

Osoby, które chciałyby czynić to regularnie, zapraszam na moje konto na Patronite:

- wystarczy kliknąć TUTAJ -

Nz. Bachmut z czasów tuż przed finalną bitwą, zdjęcie ilustracyjne/fot. Marcin Ogdowski

Niehumanitaryzm

Podczas walk w obwodzie mikołajowskim w lutym i marcu zeszłego roku, rosjanie ponieśli spore straty. Stolicy obwodu nie zajęli, wypchnięto ich w stronę Chersonia (który trzymali przez ponad osiem miesięcy). Wycofujące się oddziały nie zbierały zabitych, mieszkańcy gminy Szewczenkowe znaleźli blisko setkę ciał.

– Nasi złożyli je w jednym miejscu, wojsko dało znać rosjanom, żeby zabrali swoich poległych – relacjonował Oleh Pilipienko, wójt gminy Szewczenkowe. Tej części opowieści mężczyzna nie znał z własnego doświadczenia – w połowie marca ub.r. został pojmany przez rosjan i spędził w niewoli trzy kolejne miesiące. – Moskale kazali naszym iść w diabły, ludzie więc chwycili za łopaty i wygrzebali dół, w którym złożono ciała. Trzeba było się śpieszyć, bo większość zwłok już się psuła, no i to niehumanitarne nie pochować zmarłych.

Przytaknąłem. Elementarny szacunek dla ciał zabitych to dla mnie oczywista oczywistość.

– Nieprawdopodobne – rzekłem zaraz. – Jak można zostawiać swoich poległych? – byłem oburzony. Wtedy, podczas spotkania z Olehem, jak i wcześniej, na początku inwazji, gdy z Ukrainy docierały coraz liczniejsze dowody na to, że rosjanie mają gdzieś, co się będzie działo z ciałami ich poległych. Lata pracy na wojnach prowadzonych przez zachodnie armie nauczyły mnie, że „nikt nie zostaje”, że owa fraza wcale nie jest filmowym wymysłem, a praktyką, do której przykłada się ogromną wagę.

– No latem albo coś się u nich zmieniło, albo zorientowali się, że wśród pochowanych był ktoś z jakiegoś powodu ważny. I upomnieli się o te ciała – mówił Pilipienko. – Więc je wykopaliśmy – mężczyzna uśmiechnął się smutno. – Lepiej późno niż wcale – skwitował tę osobliwą rosyjską troskę.

—–

Oleha spotkałem pod koniec marca, wspominam tę opowieść dziś, bo dobrze ilustruje szerszy problem, jakim jest rosyjski niehumanitryzm. Ta postawa ma rozmaite oblicza – stosunek do ciał poległych towarzyszy jest jedną z nich, inną brutalność w odniesieniu do jeńców. W historii Oleha odnajdujemy ślady obu tych praktyk – mężczyzna brał udział w prowadzonym po niewczasie przekazaniu ciał, a wcześniejszy pobyt „u rosjan” kosztował go mnóstwo zdrowia („wróciłem jako szkielet…” – przyznał w pewnym momencie).

18 kwietnia trochę niezauważenie przeszła przez media informacja udzielona przez Wołodymyra Zełenskiego.

„Od rozpoczęcia rosyjskiej inwazji na pełną skalę 24 lutego 2022 roku Ukraina sprowadziła z rosyjskiej niewoli 2235 jeńców wojennych” – ujawnił prezydent. W dalszej części komunikatu mowa była o 130 ukraińskich jeńcach, którzy wrócili do domu w prawosławną Wielkanoc. „Żołnierze, personel marynarki wojennej, pracownicy Państwowej Służby Transportu Specjalnego, straży granicznej i gwardii narodowej” – wyliczał Zełenski. „10 kwietnia uwolniono kolejnych 100 Ukraińców, w tym 80 mężczyzn i 20 kobiet. Prawie połowa jeńców zwolnionych 10 kwietnia odniosła poważne obrażenia, cierpiała na choroby lub była torturowana”.

Ot, lapidarny zapis dramatu.

—–

Również 18 kwietnia Ołeh Kotenko, pełnomocnik do spraw osób zaginionych w szczególnych okolicznościach, podał informację dotąd pilnie strzeżoną przez Ukraińców. Mogliśmy w niej przeczytać, że „ponad 7 tys. ukraińskich żołnierzy uważa się za zaginionych, ponad połowa z nich najpewniej jest w rosyjskiej niewoli”.

Do tej pory można było – biorąc pod uwagę wielkość zaangażowanych potencjałów oraz intensywność walk – co najwyżej szacować liczbę przetrzymywanych przez rosjan żołnierzy ZSU. Zwykle mówiło się o „kilku tysiącach” jeńców (4-8 tys.), podkreślając, że rosjanie najbardziej „obłowili się” po kapitulacji Azowstalu, biorąc jednorazowo aż 2,5 tys. więźniów. Przy czym wszyscy znani mi eksperci twierdzili, że istnieje spora asymetria w liczbie przetrzymywanych przez obie strony wojskowych – że w Ukrainie jest mniej jeńców rosyjskich niż ukraińskich w rosji. Kijów nie podaje konkretnych danych dotyczących wziętych do niewoli rosjan. Czynił to na początku inwazji – wówczas średniotygodniowo w ukraińskie ręce oddawało się stu żołnierzy federacji. Władze Ukrainy zapewniają, że druga strona wie o wszystkich swoich jeńcach, podkreślając brak rosyjskiej transparentności (rosja faktycznie nie współpracuje w tym zakresie z ONZ), konkretnych danych jednak upubliczniać nie zamierzają. Szacuje się, że na terenie Ukrainy przebywa około 2 tys. rosyjskich jeńców.

Wróćmy do wspomnianych 7 tys. zaginionych żołnierzy ZSU. Jeśli ponad połowa jest w niewoli, to co stało się z resztą? Część poległa, a ich ciała (groby) znajdują się na terenach zajętych przez okupanta. Część to dezerterzy, zarówno ci, którzy przeszli na drugą stronę oraz tacy, którzy ukrywają się gdzieś w Ukrainie bądź udało się im z niej wydostać. W tej kategorii mieszczą się także maruderzy – pojedyncze osoby lub całe grupy uzbrojonych dezerterów, trzymających się strefy przyfrontowej i żyjących z rabunku. Ukraińskie media i władze nie donoszą o takich przypadkach, ale gwoli rzetelności warto odnotować, że to zjawisko typowe dla wojennej rzeczywistości.

—–

Co zaś się tyczy sygnalizowanej przez prezydenta brutalności – więcej uwagi poświęcił jej Dmytro Łubinec, ukraiński rzecznik praw człowieka.

– 86 proc. jeńców, którzy wrócili z rosyjskiej niewoli, potwierdziło, że dopuszczano się wobec nich bezpośredniej przemocy fizycznej – mówił podczas audycji w portalu Ukraińska Prawda. – Ujawniony przed kilkoma dniami materiał wideo, na którym widać, jak rosjanie ścinają bezbronnego ukraińskiego jeńca, nie jest niestety jedyną taką historią. Dysponujemy kilkudziesięcioma nagraniami ukazującymi ścięcie głowy, a także między innymi obcinanie kończyn, organów płciowych, nosa, uszu, kości palców. Są to treści nagrane i udostępnione w sieci przez rosyjskich wojskowych.

W ocenie rzecznika, sprawcom zbrodni i osobom odpowiedzialnym za ich nagłaśnianie (wszak to nie muszą być te same osoby), przyświecają cztery cele:

– podtrzymanie antyukraińskiej histerii w rosyjskim społeczeństwie poprzez ukazanie Ukraińców jako podludzi i tym samym wzbudzenie wobec nich jeszcze większej nienawiści;

– ostrzeżenie ukraińskich wojskowych przed konsekwencjami trafienia do rosyjskiej niewoli („lepiej więc nie walczcie…”);

– zmotywowanie własnych żołnierzy do walki do końca w obawie przed odwetem przeciwnika (co może być najważniejszą odpowiedzią na pytanie, dlaczego rosjanie poddają się rzadziej niż Ukraińcy);

– uniemożliwienie sprawcom zbrodni ewentualnej dezercji w wyniku ujawnienia makabrycznych nagrań („jesteście spaleni, lepiej zatem nie uciekajcie”).

—-

„No dobrze, ale Ukraińcy nie są lepsi” – czytam tu i ówdzie. Koronnym argumentem jest zwykle materiał filmowy z jesieni zeszłego roku, zarejestrowany w Makijewce. Widzimy na nim śmierć kilkunastu składających broń rosyjskich żołnierzy, do których Ukraińcy otwierają ogień. „To potwierdza zbrodniczą istotę obecnego kijowskiego reżimu na czele z Zełenskim oraz tych, którzy go bronią i popierają” – grzmiało rosyjskie ministerstwo obrony. Tamtejsza komisarz praw człowieka (skądinąd emerytowana generał policji…) tatiana moskalkowa zwróciła się z kolei z żądaniem „osądzenia zbrodni” do Rady Europy, ONZ, Europejskiego Komitetu Zapobiegania Torturom i OBWE.

Tymczasem z analizy filmu wynika, że głównym winowajcą był… rosyjski żołnierz, który tylko udawał, że się poddaje i jako pierwszy zaczął strzelać do Ukraińców.

Pozwólcie, że posłużę się opisem wydarzenia za „Rzeczpospolitą”:

„Na jednej z posesji, w parterowym budynku gospodarczym, za głównym budynkiem mieszkalnym, Ukraińcy wykryli rosyjskich żołnierzy. Strzelec natychmiast wycelował karabin maszynowy w stronę wyjścia, wezwano Rosjan do poddania się. Ci zaczęli wychodzić pojedynczo, co najmniej dziesięciu z podniesionymi rękoma. Ale gdy Ukraińcy zaczęli wołać: „Gdzie jest oficer? Jest tu jakiś oficer? Kto dowodzi” z budynku wyskoczył żołnierz (być może był to właśnie dowódca) i zaczął strzelać.

Pierwszą ofiarą strzelaniny został ukraiński żołnierz nagrywający zdarzenie (został ciężko ranny lub zabity). Ukraiński kaemista i pozostali żołnierze otworzyli gwałtowny ogień. Rosyjski żołnierz, który sprowokował strzelaninę prawdopodobnie przeżył, ciężko ranny – tak przynajmniej twierdzą Ukraińcy. Zginęli za to wszyscy, którzy wcześniej wyszli z budynku”.

Jakkolwiek brutalnie to zabrzmi, gdyby na miejscu Ukraińców byli Polacy, Brytyjczycy czy Amerykanie, rosjan spotkałby ten sam los. RoE (ang. Rules of Engagement, dosłownie „zasady zaangażowania”, we właściwym tłumaczeniu „zasady otwarcia ognia/użycia broni”), nie pozostawiają tu żadnych złudzeń – branie do niewoli przeciwnika, zwłaszcza gdy przyszłych jeńców jest więcej niż żołnierzy, którzy mają ich ująć, uchodzi za procedurę wyjątkowo ryzykowną, wymagającą nadzwyczajnej czujności i „palca na spuście”. Jakiekolwiek niezrozumiałe ruchy wroga należy traktować jako zagrożenie i z miejsca na nie reagować. Tak, by przede wszystkim samemu przeżyć. W opisanym przypadku nie było zatem żadnej zbrodni wojennej, ba, to fałszywe poddawanie się jest uznawane za przestępstwo wojenne…

—–

Zbieranie informacji i ich opracowywanie to pełnowymiarowa praca. Będę zobowiązany, jeśli mnie w tym wesprzecie. Tych, którzy wybierają opcję „sporadycznie/jednorazowo”, zachęcam do wykorzystywania mechanizmu buycoffee.to.

Osoby, które chciałyby czynić to regularnie, zapraszam na moje konto na Patronite:

- wystarczy kliknąć TUTAJ -

Nz. Zniszczony dom w Posad-Pokrowskie. W obliczu takich widoków, rosyjskie argumenty o ataku na Ukrainę z pobudek humanitarnych, brzmią jak jeszcze bardziej ponury żart…/fot. Marcin Ogdowski

Beznadzieja

Piszę dziś tekst do papieru (o rzekomym wycieku danych z Pentagonu, który w mojej ocenie jest zręczną akcją dezinformacyjną w wykonaniu Amerykanów i, być może, Ukraińców); nie planowałem zatem komentarza. Ale od rana pracuje mi we łbie historia ujawniona przed kilkunastoma godzinami – do tego stopnia, że muszę się do sprawy odnieść.

Chodzi o nagranie, które pojawiło się wczoraj wieczorem w Internecie, będące zapisem egzekucji pojmanego przez rosjan ukraińskiego żołnierza. To potworny materiał, nie podejmę się opisywać szczegółów. Dość powiedzieć, że widzimy tam zamaskowanego rosyjskiego żołnierza, który odcina nożem głowę żyjącego Ukraińca. Nagranie nie jest nowe, powstało latem zeszłego roku. W sieci pojawiło się na kontach rosyjskich, teraz szeruje je cały świat.

„Pomijam oczywiste zwyrodnienie, ale kurwa, przecież to strzał w kolano jest. Wizerunek kraju, kwestia własnych jeńców w ukraińskiej niewoli…” – odpisałem koledze, który w nocy podrzucił mi link do nagrania.

„Oni chyba mają to w dupie” – przeczytałem w odpowiedzi.

Oni, rosjanie.

Są takie sytuacje, kiedy do oczywistych wniosków dochodzi się bardzo długo, „naokoło”. Wyjaśnienia są zbyt proste, aż za adekwatne, by uznać je za właściwe. Jako ludzie mamy naturalną zdolność do komplikowania sobie procesów poznawczych i często obrażają nas „prostackie” konkluzje.

Ale czasem pukamy się w czoło, z niedowierzaniem przyjmując odpowiedzi, które były „na wyciągnięcie ręki”.

Tak właśnie mam dziś.

Kilka lat temu bardzo chciałem wierzyć, że bestialstwo to dla armii rosyjskiej zamknięty rozdział. W „Międzyrzeczu” – opowiadającym o hipotetycznej, toczonej współcześnie polsko-rosyjskiej wojnie – zawarłem taki fragment:

„Wojskowe sądy procedowały w trybie wojennym, czyniąc to z iście rosyjską brutalnością. Nie dalej jak w niedzielę – po krótkiej rozprawie – rozstrzelano dwóch żołnierzy z bliźniaczego batalionu. Jednego za dezercję, drugiego za gwałt na polskiej nastolatce. Ostatni z czynów był surowo zabroniony, o czym przypominano ludziom na każdej porannej odprawie. Podła reputacja Armii Czerwonej, której zarzucano gwałty na milionach Polek i Niemek podczas marszu na Berlin w 1945 roku, najwyraźniej ciążyła Moskwie. Polacy zręcznie tym pogrywali, zanim jeszcze wybuchła wojna. „Będą nie tylko niszczyć, ale i gwałcić!” – ostrzegały polskie gazety, a za nimi tytuły z innych krajów. Kreml za wszelką cenę postanowił udowodnić, że tak nie będzie. I zasadniczo nie było”.

To strumień myśli jednego z bohaterów powieści, rosjanina.

Dziś bym już czegoś takiego nie napisał.

Dziś wiem, że dla żołdaków putina zbrodnia pozostaje jedną z metod wojny. O ile na początku wydawało mi się, że to „wypadki przy pracy”, z różnych powodów nieumiejętnie ukrywane, o tyle teraz widzę premedytację. „Zobaczcie, co z wami zrobimy, jeśli nie zaprzestaniecie walki” – komunikują rosjanie.

A że świat to oburza, że gruntuje wizerunek barbarzyńskiej rosji, że zniechęca Ukraińców do brania jeńców? Oni, rosjanie, mają to w dupie – dziś ostatecznie to zrozumiałem. I owszem, jest w tej rosyjskiej nonszalancji poczucie bezkarności. Ale i mnóstwo beznadziei, typowej dla ludzi, którzy nie mają już nic do stracenia.

—–

Osoby, które chciałyby czynić to regularnie, zapraszam na moje konto na Patronite:

- wystarczy kliknąć TUTAJ -

Nz. Zdjęcie, zrobione na chersońszczyźnie, ma dla mnie wymiar symboliczny. To buciory ruskiego sołdata – w naturalnym środowisku ruin i zniszczeń…

Tortury

Obejrzałem chyba wszystkie filmy dokumentujące wymiany jeńców pomiędzy Ukrainą a rosją, do których doszło po 24 lutego. W miażdżącej większości ukraińskie, bo rosjanie bardzo rzadko publikują takie materiały. Jeńcy to dla nich kłopotliwy temat, najogólniej rzecz ujmując.

W tych kadrach powtarza się jeden element. Nie twierdzę, że zwracani do ojczyzny rosjanie wyglądają kwitnąco – bo zwykle tak nie jest. Nie są jednak straszliwie wychudzeni, obdarci, nie kuleją, nie snują się. Jeśli mają jakieś kontuzje, widać, że są zabezpieczeni. Tymczasem Ukraińcy – jakkolwiek zwykle radośni z powodu końca niewoli – przypominają duchy. Cztery lata temu pracowałem w Afryce, na granicy Ugandy i Sudanu Południowego, w ogromny obozie dla uchodźców Bidi-Bidi. Docierali do niego uciekający przed wojną i głodem Sudańczycy, często w fatalnej kondycji. Dorośli i dzieci. Docierali falami, które wzbierały regularnie, gdy nie było już czego jeść. A jedzono wszystko, co tylko dało się przełknąć i strawić. Wolontariusze z Bidi Bidi nazywali te exodusy „ponurymi marszami szkieletów”, co dobrze oddawało stan faktyczny i wywoływane takim widokiem emocje.

No więc gdy oglądałem uwalnianych Ukraińców, ZAWSZE tłukła mi się w myślach ta fraza. „Ponury marsz szkieletów”…

Kilkanaście dni temu natknąłem się na jeden z nielicznych rosyjskich filmików z wymiany.

– Męczyli was? – pyta byłego jeńca autor materiału.

– Tak – słyszy w odpowiedzi. – Kazali nam śpiewać wychwalające Ukrainę piosenki.

Nie wyśmiewam sołdata, naprawdę. Mam dość empatii, by uwierzyć, że taka praktyka może zostać uznana przez ofiarę za uwłaczającą. Gdyby mnie ktoś kazał teraz krzyknąć „chwała rosji!”, chyba odgryzłbym sobie język.

Ale ja nie o tym.

Ukazał się właśnie raport Organizacji Narodów Zjednoczonych, z którego wynika, że obie strony rosyjsko-ukraińskiego konfliktu torturują jeńców. Stoi za nim biuro wysokiego komisarza ds. praw człowieka (OHCHR), a opracowanie powstało w oparciu o wywiady z ponad setką byłych i obecnych więźniów, zarówno Ukraińców, jak i rosjan.

Jak wynika ze słów Matildy Bogner – szefowej misji ONZ w Ukrainie – zdecydowana większość ukraińskich jeńców zgłaszała przedstawicielom organizacji przypadki tortur i złego traktowania. Szczucie psami, poddawanie elektrowstrząsom oraz przemocy seksualnej – to najczęściej powtarzające się techniki. W ocenie Bogner, chodziło o zastraszenie i upokarzanie. Jako przykład szefowa misji podała (na konferencji prasowej, która odbyła się w Genewie) historię jeńca z Ołeniwki, któremu rosjanie przyczepili druty do genitaliów, do nosa – i razili prądem. Była to zabawa, nie próby siłowego wymuszenia zeznań.

Rozliczając Ukraińców, Bogner wymieniła „wiarygodne zarzuty” o zbiorowych egzekucjach rosyjskich jeńców. Wspomniała o „upokarzających warunkach transportu” (nagich, skrępowanych mężczyznach) oraz o przypadkach „bicia na powitanie”, gdy więźniowie docierali do obozów.

Przyznam, w pierwszym odruchu zagotowało się we mnie. Przypomniał mi się nieszczęsny raport Amnesty International, próbujący stawiać znak równości między rosyjskim a ukraińskim sposobem traktowania ludności cywilnej w strefie przyfrontowej. Ale w tym przypadku sedno tkwi w szczegółach. Otóż okazuje się, że inspektorzy ONZ mogli swobodnie rozmawiać wyłącznie z rosyjskimi jeńcami przetrzymywanymi w Ukrainie. Z ukraińskimi zaś było to możliwe dopiero po ich uwolnieniu, rosja bowiem – już tradycyjnie – nie udzieliła dostępu do miejsc przetrzymywania więźniów. Co samo w sobie jest złamaniem konwencji genewskich. W takim kontekście zupełnie inaczej brzmią zapewnienia z jednej strony rosji – która zaprzecza złemu traktowaniu jeńców – z drugiej, ukraińskich władz, które zamierzają zbadać naruszenia oraz podjąć odpowiednie działania prawne.

Dla mnie to kolejny przykład różnicy cywilizacyjnej, dzielącej Ukrainę i rosję.

Co zaś się tyczy zarzutów wobec Kijowa. Przewózka „na golasa” to jednak coś innego niż palenie prądem moszny. Czy kastracje, o których wspominałem w jednym z poprzednich postów. Jeśli zaś idzie o egzekucje – wiem o jednym takim przypadku (dotyczącym kilkunastu osób), popartym solidnymi źródłami. Latem w Donbasie Ukraińcy starli się z 64. Brygadą Zmechanizowaną armii rosyjskiej. Istotnie, nie pojmano wówczas zbyt wielu rosjan; tak Ukraińcy porachowali się z mordercami z Buczy, służącymi w tej jednostce. Obiektywnie patrząc, była to wojenna zbrodnia. Nie usprawiedliwiam, nie pochwalam, ale jakaś część mnie nieustannie się dziwi, że po Buczy (Irpieniu, Borodziance, Izjumie), Ukraińcy nadal tych ruskich do niewoli biorą…

—–

Szanowni, przypominam, że z powodu banu na FB (dziś ostatni dzień) możecie mnie czytać na blogu, na Patronite, zajawki materiałów pojawią się też na moich kontach na Twitterze i Instagramie.

A jeśli chcecie mnie w pisaniu wesprzeć, będę szczerze zobowiązany. Osoby, które chciałyby czynić to regularnie, zapraszam na moje konto na Patronite:

- wystarczy kliknąć TUTAJ -

Tych, którzy wybierają opcję „sporadycznie/jednorazowo”, zachęcam do wykorzystywania mechanizmu buycoffee.to.

Nz. Ekshumacja ofiar rosyjskiej agresji – piątki małych dzieci – w Łymaniu, pod koniec października. Analizując sytuację rosyjskich jeńców, nie wolno zapominać o tym, jaki los zgotowali ukraińskim cywilom, nim dostali się do niewoli…/fot. Центр стратегічних комунікацій та інформаційної безпеки